Yatcaz kalkcaz, yatcaz kalkcaz, yatcaz kalkcaz ,hooop ordayım...
Muhtemelen bu yazıyı okuduktan sonra yukardaki sözlere aşına iseniz içinizden şarkıyı tekrarlamaya başlayacaksınız.
Sevin ya da sevmeyin bazen bir müzik duyuyoruz veya istemsizce maruz kalıyoruz ve bir kısmını deflarca tekrarlamaya başlıyoruz. Yetmezmiş gibi sesli söyleyip virus gibi herkese yayıyoruz.
Bilimde bu duruma 'earworm' yani kulak solucanı denmektedir. (Diğer bir deyişle 'zeigarnik' etkisi*)
Açıklaması da tam olarak ortamda bir müzik çalmıyor bile olsa kişinin kafasında sürekli aynı yerleri tekrar etmesidir ve şarkıyı bitirememesidir. Bu kafamıza takılan şarkıların genel özellikleri, hızlı ve tempolu bir melodiye sahip olması ile birlikte sürekli tekrar eden bir nakarata sahip olmasıdır. Bu durum ise belirli bir doruğa ulaşıp kırılana kadar da devam eder.
James Kellaris'in yaptığı araştırmaya göre insanların %98'i bu durumu yaşamaktadır. Kafamıza takılan bu şarkıların %73.7'ü söze sahipken, %7.7'si sözsüz. Daniel Levitin'in bir kitabına göre de obsesif-kompulsif bozuluk tanısı almış kişilerin bunu daha çok yaşadığı ve tekrarladığımız kısmın 15 ile 30 saniye arasında değiştiğini yazmıştı.
Mesela, günün bir anında bir müzik dinledikten sonra ya da sabah kalktığımızda nereden geldiği hakkında en ufak bilgimiz olmadığı bir müziği tekrarlarken bulabiliyoruz. Bunun bir sebebi de içinde bulunduğumuz duygu, durumun dikkatimizin en düşük olduğu vakit tetiklemesidir.
Peki şuan durumun tam olarak ne olduğunu anlattıktan sonra sonraki soruya geçebiliriz, nasıl durduracağız ?
Anahtar çözüm, bu duruma meydan okuyabilecek başka birşey bulmak. Kısaca başka birşey üzerinde kafa patlatmak. Eğer çok zor birşey seçerseniz, kendinizi o işe çok iyi veremeyebilirsiniz, ve müzik geri gelir. İyisi orta zorlukta kognitif becerimizi kullacağımız bir taslak bulmak.
Yani puzzle, sudoku çözmek. Dikkatinizi böyle bir aktiviteye aktarmak, aklınızdan atamadığınız şarkının dermanı olacaktır.
Bu konuda en büyük vaka, Jean Harris diye bir adamın Harman Tarnower adlı bir doktoru öldürdükten sonra Gilda adlı bir filmde duyduğu "Put the blame on Mame" adlı şarkıya takılmasıdır. Bu şarkıyı 33 yıl boyunca kafasında çalmış ve normal bir sohbet esnasında bile aklından bu şarkı geçiriyormuş.
http://www.youtube.com/watch?v=xBILSCFMg8M
Ben açıkcası bu durumu oldukça çok yaşarım ve cesaretimi toplayarak en çok aklımda tekrarlayan yıllar geçse de ansızın çıkıveren şarkıyı sizinle paylaşmak isterim :)
http://www.youtube.com/watch?v=Y2raEDltvd0
Zeigarnik Etkisi: Bitirilmemeiş, sonlandırılmamış işlerin zihni meşgul etmesi
-----İnci Tebiş-----
0 comments:
Post a Comment